Stok Yönetimi
Lojistik faaliyetler ekseninde, stok yönetimini anlamak için ilk olarak stok kavramını doğru anlamak gerekmektedir. Stok sözlükte ilk anlam olarak şu şekilde ifade edilmiştir: Üretilip satışa hazır hale getirilmiş, depolanan malların toplamıdır. Ancak günümüzde stok kavramı çok daha karmaşık ve detaylıdır. Globalleşen dünya ticareti, üretmeden sadece satıcı pozisyonunda olan işletmelerin çoğalması, ekonomik kriz endişeleri ve toplumsal olaylar, stok kavramının sözlük tanımı dışına genişlemesine sebep olmuştur. Özellikle e ticaret stok yönetimi tüm dünyada hızla gelişmeye devam etmektedir.
Stok, canlı hayatının sürekliliği için vazgeçilmez bir depolama yöntemidir. İnsanların ilk stok yönetimi yapmaya başladığı tarih milattan öncelere dayanmaktadır.
19.yy’da Mısırda yapılan kazılarda, M.Ö. 2.500’lerden kalma stok kaydı bulunmuştur. “Papirüs1” adı verilen bu kayıt, dünya tarihinin, bilinen ilk yazılı stok kayıt örneğidir. Papirüs1’de; malzeme ve kutsal parçaların adedi, sağlam veya kırık olduğu, kime verildiği gibi bilgiler yer almaktadır. Buradan da anlaşılacağı gibi insanlar temel bazı yöntemleri eski tarihlerden beri kullanagelmiştir.
Stok ve Envanter Aynı Mıdır?
Netamar Saha Ekiplerimizin müşteriler ile kurduğu iletişimlerde, stok ve envanter kavramının birbirine karıştırıldığı veya birbiri yerine kullanıldığı fark edilmiştir. İlk kulağa çalındığında aynı anlamı ifade ettiğini düşündüğümüz bu iki kavram şu şekilde ayırt edilmelidir:
Stok, depolanan hammadde, ürün vb. malları kapsarken; envanter, üretim yapılırken kullanılan demirbaş malzemeleri de kapsamaktadır.
Bilgi: Envanter = Stok + Demirbaş Malzemeler
Stok kavramının değişmesi ve gelişmesiyle birçok stok türü ortaya çıkmıştır. Bu kısımda, işleve göre ortaya çıkan stok türlerine değineceğiz.
Stok Türleri
• Parti (Cycle) Stoğu: Üretimi süren ürünler için belirli kısa periyotlarda talep edilen stoktur. Her parti siparişi daha önce deneyimlenmiş bir süre zarfında kullanılır ve bu süre zarfında direkt üretim yerinde stok gerçekleştirilir.
Üretim ve tüketim dengesi analiz edilmiş ürünler için kullanılmalıdır.
• Tampon Stok (Buffer) Stok: Üretimde yaşanabilecek sorunlara karşı iş merkezlerine yakın konumda tutulan stoktur. Ara stok da denilen tampon stok, birbirine yakın bölgede birden fazla şubesi olan işletmeler için, çok faydalı olmaktadır.
• Güvenlik (Safety) Stoğu: Tahmin edilen tüketim dengesinin üretim dengesini aştığı durumlarda kullanılmak amacıyla tutulan stoktur. Hammaddenin bozulması söz konusu değilse mümkün olduğunca bu stoğa dokunulmaz; hammadde belirli süre sonunda bozulabilecek bir ürün ise düzenli periyotlarla stok yeni ürünlerle değiştirilir.
Dikkat! Her işletmenin güvenlik stoğu bulundurması büyük önem arz etmektedir.
• Mevsimsel (Seasonal) Stok: Belirli zaman aralıklarında veya belirli periyotlarda, bazı ürünler normalinden fazla talep görmektedir. Her işletme, hizmet verdiği sektöre özgü olan bu dönemleri önceden analiz etmeli ve döneme girilmeden önce mevsimsel stok yapmalıdır. Okul dönemleri öncesi tekstil ve defter imalat sektöründe meydana gelen artışlar, dönemsel stoğa en iyi örnektir.
Bilgi: Mevsimsel stok yapmayan işletmeler, ürün satışları büyük artışlar gösterdiğinde ortaya çıkan yüksek fiyatlardan ötürü, alım fırsatı bulamayabilir.
• Stratejik Stok: Sürekli yükseliş eğilimi içerisinde olan, enflasyonun yüksek olduğu ekonomilerde fazlaca tercih edilen bir stok yöntemidir. Fiyatların artacağından emin olan yatırımcılar ve işletmeler, kar oranı en yüksek olabilecek ürünlere yönelmektedir. Bunu işletmeler kendi ürünleri içinde yapabilmektedir; bu durumda talepten fazla ürün üreterek stoklayan işletmeler, gelecekte oluşacak hammadde artışlarından korunmuş olmaktadır.
Dikkat! Stratejik stok, tüm piyasayı etkileyecek ölçüde kitlesel bir faaliyet olarak gerçekleştirilirse, devletlerin müdahalesine uğrayabilir.
• Yoldaki (Transit) Stoklar: Yolda nakliye araçlarında bulunan stokları içermektedir. Genelde uzun mesafelerden hammadde/ürün sağlayan sektörlerde kullanılmaktadır. Transit stoklar, bazı acil durumlarda, hedeflenen nokta yerine stok sorunu yaşayan başka bir noktaya sevk edilebilmektedir.
• Konsinye (Consignment) Stok: Ödemesi yapılmadan stoğa çekilen ürünler, konsinye stok ürün olarak adlandırılır. Stoktaki ürünler kullanılarak bir üretim yapılır ve bu üretilen mal satılarak elde edilen kazançtan konsinye stoğun ödemesi gerçekleşir. Bu stok tipinde, genellikle tedarikçi ile stoklayan arasında yakın bir ticari ilişki bulunur.
Dikkat! Konsinye stoklarda, üretici tarafından kullanılmayan veya artan ürünün, tedarikçiye iadesi yapılabilir.
• Kanal (Pipeline) Stoğu: Bir müşteri tarafından satın alma işlemi gerçekleştikten sonra, müşteriye ulaştırmak amacıyla dağıtıma çıkarılan ürünleri kapsamaktadır. “Teslim edilmeyen ürün hala satıcıya aittir” bakış açısıyla hareket edilir. Eğer çok önemli bir müşterinin talep ettiği ürün, diğer stoklarda bittiyse veya müşteri memnuniyeti açısından acilen başka birine gönderilmesi gereken bir ürün var ise kanal stoğundaki ürünler kullanılabilmektedir.
Netamar, deniz yolu ile uluslararası yük taşımacılığının yanı sıra etkin şekilde yürüttüğü stoklama hizmetleriyle müşterilerine temas etmektedir. Tüm ihtiyaçlarınız düşünülerek hazırlanmış stok yönetim hizmetlerimiz için buraya tıklayarak bilgi alabilirsiniz.
Stok Yönetmenin Maliyeti Nasıl Oluşur?
Stok yönetim maliyetleri; sektöre, ürüne, pazar alanına, üretim alanına, coğrafi konumlara ve donanım ihtiyaçlarına göre değişiklik gösterir. Tüm bu değişkenlere rağmen, stok maliyetleri 3 ana başlık altında açıklanabilmektedir:
1) Stok Tutma Maliyeti: Stok bulundurma; elde bulundurma, stok taşıma ve elde tutma maliyetlerini kapsamaktadır. Satışa hazır haldeki her ürünün ve üretimi bekleyen her hammaddenin ortaya çıkardığı maliyetlerdir.
Stok bulundurma maliyetinin de kendi içinde 5 basamağı bulunmaktadır:
• Sermayenin geri dönüşüm oranı
• Depolama ve elleçleme maliyeti
• Yıpranma, raf ömrü dolma, kayıp ve demode olma gibi riskli stok maliyeti
• Sigortalama, denetleme, uygun şartların sağlanması, personel giderleri vb. maliyeti
• Vergilendirmeler
2) Sipariş Alma ve Üretime Hazırlık Maliyeti: Bu basamakta yer alan maliyetler, temel maliyetleri içermektedir. Kurulum, yönetim, sipariş kanalı oluşturma, sevkiyat, işçilik vb. giderlerden oluşmaktadır.
3) Stok Tutmama Maliyeti: Stok tutmayarak, ürüne yapılacak yatırımı diğer alanlarda değerlendirmek amacıyla ortaya çıkmıştır. Gelişen ekonomilerde fazlaca kullanılmaya başlandığı da görülen stok tutmama, özellikle bazı e ticaret kategorilerinde etkin şekilde kullanılabilmektedir.
Stok tutmamanın en büyük maliyeti müşteri taleplerine yeteri kadar hızlı cevap verememek veya hızlı teslimat yapamamaktır. Tüketici tarafından bir talep oluştuktan sonra temin edilmeye çalışan ürün, en küçük aksaklıklarda bile ciddi sorunlara neden olmaktadır. Yüzlerce farklı firmanın aynı ürünü pazarlamaya çalıştığı sektörlerde, sadık müşterinin oluşmasını engelleyebilmektedir.
Stok yönetimi, üretimin ve tüketimin düzenini korur. Sürekliliği sağlayarak plan dahilinde hareket edilmesine vesile olur. Lojistik stok yönetiminin sağladığı en büyük avantaj ise tüm sürecin ilk kaynağı olan hammaddenin temini ve üretilen malların sevkiyatı konularında hizmet sağlayıcı olmasıdır.
Netamar uluslararası taşıma ağının ve entegre lojistik sistemlerinin gelişmişliği sayesinde; düzenli hammadde sevkiyatı, dünyanın her noktasından ürün getirme, üretilen ürünleri bütün pazarlara eriştirebilme ve üretim yerlerinizin taşınmasında aktif rol alabilmektedir.
Netamar Şirketler Grubu olarak sunduğumuz stok yönetimi çözümlerimize buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
